เรื่องที่ ๕ ย่ากี

วันนี้เกิดคิดถึงบรรพบุรุษท่านหนึ่งขึ้นมา

ตอนผมเด็กๆ อายุไม่ถึง ๑๐ ขวบ อาศัยอยู่ที่บ้านตึกขาว ๒๙ อาเนาะรู ของปู่อนันต์

ติดกันเป็นบ้านกงสี ซึ่งเป็นที่พักอาศัยของครอบครัวลุงจำรูญ พี่ชายคนที่ ๓ ของพ่อ

ที่บ้านกงสีมีแม่ชีอายุมากอาศัยอยู่ด้วยอีก ๑ คน

เมื่อเดินเข้าบ้านกงสีท่านจะอาศัยอยู่ที่ห้องทางด้านซ้าย ภายในห้องค่อนข้างมืดทึบ

ผมเรียกแม่ชีท่านนี้ว่า ย่ากี ตามพ่อ อันที่จริงผมต้องเรียกท่านว่า ทวดกี จึงจะถูก เพราะท่านเป็นอาของปู่อนันต์

ย่ากี หรือ กุ้ยกี คณานุรักษ์ เป็นลูกสาวของพระจีนคณานุรักษ์ และนางยาง ณ สงขลา

เกิดวันจันทร์ เดือน ๙ ปีมะแม ตรงกับ พ.ศ.๒๔๒๖

ประวัติของท่านถูกเล่าต่อมายังชั้นเหลนอย่างผม ซึ่งตอนเด็กๆผมฟังแล้วรู้สึกเศร้ามาก

ย่ากี เคยเป็นภรรยาของ พระยาประวัติสุจริตวงศ์ (คอยู่ตี่ ณ ระนอง) อดีตเจ้าเมืองไชยา และเมืองสุราษฎร์ธานี

ย่ากีกับเจ้าคุณประวัติฯมีลูกชายด้วยกัน ๑ คน ชื่อ ตอม ณ ระนอง

ลูกชายคนเดียวของท่าน นายตอม เมื่อโตขึ้นเจ้าคุณประวัติฯ ได้ส่งไปศึกษาวิชากฎหมายจากประเทศอังกฤษ

หลังจากจบการศึกษาเดินทางกลับมาเมืองไทยได้ไม่นานก็ป่วย จนเสียชีวิต ลือกันว่าถูกวางยาพิษ

ย่ากีเสียใจมาก

ย่ากีเป็นคนที่รักสัตว์มาก ท่านเลี้ยงสัตว์มากมาย ว่ากันว่าท่านมีสุนัขนอนบนเตียงเดียวกับท่านทุกคืน

วันหนึ่งสุนัขที่ท่านเลี้ยงไปกัดเจ้าคุณประวัติฯ ผู้เป็นสามี เจ้าคุณประวัติฯได้ยิงสุนัขตัวนั้นตาย

ย่ากีโกรธสามีมาก จนหอบผ้าหอบผ่อนกลับไปยังบ้านเกิดที่ปัตตานี และขอหย่ากับสามี ในบั้นปลายย่าจึงได้โกนหัวนุ่งขาวห่มขาวเป็นแม่ชี

พระยาประวัติสุจริตวงศ์ (คอยู่ตี่ ณ ระนอง)

ย่ากีและลูกชาย รูปภาพที่ผมเห็นและจำติดตามาตั้งแต่เด็ก

ด.ช.ตอม ณ ระนอง คนด้านซ้าย

ตอม ณ ระนอง

ใน ชั้นเหลน จะมีคนที่ย่ากีรักและเอ็นดูอยู่ ๒-๓ คน ลูกลุงรูญ ๒ คน คือพี่แป๊ด ปนัดดา จะถูกเรียกว่า อีขี้ตา ส่วนพี่ศักดิ์ ศักดา จะถูกเรียกว่า ไอ้ขุนช้าง

ส่วนผมจะเป็นเหลนที่เรียบร้อยไม่ซน จะได้รางวัลเป็นกล้วยน้ำว้าทุกวัน

ในห้องที่มืดทึมของย่ากี จะมีแคร่ที่ท่านนอน ที่แคร่นี้จะมีชะนีถูกล่ามโซ่เล็กๆไว้ ๑ ตัว ชื่อ ไอ้แง้ว

เป็นชะนีตัวโปรดของย่ากี ที่ท่านจะมีกล้วยน้ำว้าไว้เป็นอาหารมัน

รางวัลที่ผมได้จากการไปประจบย่ากีคือกล้วยน้ำว้าของไอ้แง้วนั่นแหละ เรียกว่าผมกับไอ้แง้วกินกล้วยหวีเดียวกันมาตลอด

เวลาผมไปหาย่ากี ผมจะบีบนวดท่าน แล้วชอบถามท่านว่ารูปถ่ายเด็กที่แขวนตรงหัวนอนท่านเป็นใคร

ย่ากีจะตอบเป็นภาษาใต้ว่า "ลูกกู" ผมไปทีไรก็จะชอบดูรูปนี้ จนจำติดตา

กิจวัตรประจำวันของย่ากีคือออกไปตามบ้านญาติ เพื่อบอกบุญขอเงินไปร่วมกันทำบุญ

จะกลับมาบ้านก็ตอนบ่ายๆ เย็นๆ ซึ่งเป็นเวลาที่เหลนอย่างผมจะเข้าไปคุยด้วย

มีอีกเรื่องที่ผมจำไม่ลืมคือ มีคนเล่าให้ฟังว่า ย่ากีไปนั่งฉี่ในตรอกข้างบ้าน แล้วมีงูเห่าจะมากัดท่าน

แต่หมาที่ท่านเลี้ยงไว้ เข้าไปกัดกับงูจนตายไปด้วยกันทั้งคู่

เวลาย่ากีไปฉี่ที่ตรอกระหว่างบ้านกงสี กับสวนอาสมพร ผมจึงชอบไปยืนแอบดูย่ากีฉี่ ฮิๆๆ

ผมมีเวลาคลุกคลีกับย่ากีได้เพียง ๓-๔ ปี ท่านก็จากโลกนี้ไป

ท่านถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ ๓ เมษายน ๒๕๑๓ ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ผมตามแม่ขึ้นไปเที่ยวกรุงเทพฯ

ผมเลยไม่มีโอกาสได้จดจำอะไรเกี่ยวกับงานศพท่านเลย น่าเสียดายมาก

แต่ทุกวันนี้ผมยังคิดถึงย่ากีเสมอ

สิ่งที่ผมได้รับจากย่ากี คือ ทุกวันนี้เวลาผมนอน ผมก็มีน้องนิน หมาพุดเดิ้ล นอนอยู่ข้างๆทุกคืนเหมือนกัน

แม่ชีกุ้ยกี คณานุรักษ์

ภาพสุดท้ายของย่ากีในงานพระราชทานเพลิงศพขุนเจริญวรเวชช์ เดือนมกราคม ๒๕๑๓